Samenwerkende partijen:
en sympathisanten van:

Verkiezings-programma Sociaal Links
2026-2030

Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 18 maart 2026

VOOR EEN SOLIDAIRE SAMENLEVING

In onze gemeente betekent het dat inwoners die het nodig hebben een steun in de rug krijgen, dat we gezamenlijke burgerinitiatieven stimuleren en dat we zuinig zijn op de natuur in onze omgeving. In een land waar de sterkste schouders de zwaarste lasten dienen te dragen. We moeten ervoor zorgen dat iedereen gelijk behandeld wordt en de lasten eerlijk verdeeld worden. De gemeente is ons gezamenlijk bestuur. Tegelijkertijd is gemeente dienstverlener voor alle inwoners, niet andersom. We kunnen het niet alleen. Sociaal Links wil samen met inwoners, organisaties, vrijwilligers, verenigingen en ondernemers blijvend werken aan een samenleving waarin alle mensen zich gelukkig en gezond voelen

SAMENLEVEN

Voor Sociaal Links is het van groot belang dat straten, wijken en dorpen in Dantumadiel veilig zijn en de leefomgeving gezond blijft. Sociaal Links staat voor een gemeenschap waar iedereen de kans heeft mee te doen in onze dorpen Stimulering en financiële facilitering van maatschappelijke verenigingen en stichtingen is voor Sociaal Links van groot belang. Sociaal Links wil meer ruimte voor bewoners-initiatieven die maatschappelijke doelen nastreven. Groenadoptie is daar een voorbeeld van. Het vrijwillig onderhouden van saaie stukjes openbaar groen door een groepje buurtbewoners. Alles naar hun eigen idee. Daar zou Sociaal Links graag mee willen experimenteren en het laten faciliteren. Het geeft binding onder buurtgenoten en kan verrassende effecten hebben in de woonomgeving. Dergelijke initiatieven kunnen een grotere biodiversiteit en duurzamer onderhoud opleveren. Goed buurmanschap staat aan de basis van een prettige woonomgeving. Bij conflicten moet het mogelijk zijn dat het Gebiedsteam van Dantumadiel probeert problemen op te lossen. Bij grotere conflicten en problemen kan de wijkagent hulp bieden. Sociaal Links wil dat de wijkagent beschikbaar blijft met het liefst vaste zittingsuren in de drie grootste dorpen. Bij de wettelijke en humane taak die gemeenten hebben betreffende opvang van vluchtelingen en ontheemden zet Sociaal Links in op kleinschalige huisvesting passend bij de grootte van onze dorpen. De huidige spreidingswet is voor ons daarbij norm en taakstelling

BESTUREN EN MEEDOEN

Sociaal Links wil dat bestuurders van Dantumadiel haar inwoners volop invloed gunt in de eigen gemeente. Alle inwoners van Dantumadiel hebben het recht op inspraak. Een goede en eerlijke communicatie is hierin een belangrijke voorwaarde. Alle inwoners, organisaties en belanghebbenden die dat willen, moeten vroegtijdig bij de ontwikkeling van plannen worden betrokken en actief mee kunnen denken. En dus niet met een al bijna kant-en-klaar plan worden geconfronteerd. Tegelijkertijd moet het gemeentebestuur ook eerlijk zijn in wat wettelijk niet kan, en de moed tonen om dit uit te leggen. Digitale dienstverlening dient door de gemeente voortdurend geoptimaliseerd te worden. Robuuste informatiebeveiliging en veilig gedrag van gebruikers van digitale systemen en digitale weerbaarheid is daarbij van groot belang.

Bestuurders mogen nooit ‘mooi weer spelen’. Want alle mooie ideeën moeten ook betaald worden. Wettelijke taken zal de gemeente te allen tijde moeten uitvoeren en betalen. Op taken die de regering oplegt valt nooit te bezuinigen. Eventuele bezuinigingen zullen dan altijd weer ten koste komen van andere zaken zoals sport, educatie, natuurontwikkeling, bibliotheek, culturele en muziekverenigingen. Hier wil Sociaal Links niet op bezuinigen. En daarnaast wil Sociaal Links, kost wat kost, vasthouden aan de jarenlange traditie dat de gemeentelijke lasten niet meer stijgen dan het jaarlijkse inflatiecijfer.

Iedereen is voor Sociaal Links ook echt iedereen! Sociaal Links is dan ook tegen iedere vorm van discriminatie en uitsluiting op basis van geloofsovertuiging, huidskleur, seksuele oriëntatie en gender. Discriminatie en uitsluiting van mensen met een lichamelijke of verstandelijke handicap wil Sociaal Links verminderen door bijvoorbeeld oog te hebben voor toegankelijkheid van voorzieningen en begrijpelijkheid van teksten te verbeteren. Sociaal Links wil dat de gemeente Dantumadiel een Regenbooggemeente wordt en volop bijdraagt aan een ‘inclusieve samenleving’. In Dantumadiel ben je vrij om te zijn wie je bent.

WONEN

In ons land is een enorm tekort aan woningen ontstaan. De gevolgen hiervan zijn groot. Zo blijven steeds meer jongeren langer thuis wonen, zorgt de woningmarkt voor kansenongelijkheid en worden wachtrijen voor bijvoorbeeld sociale huurwoningen steeds langer, waardoor het probleem almaar groter wordt. Ook in Dantumadiel merken we de gevolgen. Daarom wil Sociaal Links dat de gemeente, naast de noodzakelijke nieuwbouw van ééngezinswoningen, zoveel mogelijk belemmeringen opruimt die andere woonvormen in de weg staan. Wonen is een grondrecht, Sociaal Links vindt dat iedereen recht heeft op een duurzame en betaalbare woning. We willen:

  • Betaalbare en goedkopere woningen behouden door ze duurzaam te maken. Daarnaast willen we dat  er stevig op wordt aangedrongen dat er meer sociale huurwoningen gebouwd worden.
  •  In onze gemeente is vooral een tekort aan woningen voor jongeren en ouderen. Daarom willen we dat er in onze dorpen ‘lytse hûskes’ kunnen worden gebouwd.
  • Een ‘aldereinhofke’ of ‘zorgbuurthuis’, eventueel in de vorm van appartementen.
  • We gebruiken ook de WMO om woningen levensloopbestendig te maken.
  •  Inwoners die zelf een initiatief nemen steunen we, bv in de vorm van een wooncoöperatie of het concept Erfdelen.
  • Aspirant woningkopers  moeten een bouwkavel kunnen pachten i.p.v. deze te kopen.
  • We gaan door met startersleningen en met subsidie op energiebesparende maatregelen.
  • Het realiseren van ‘kangeroewoningen’ moet makkelijk worden.

ZORG, WELZIJN EN ONDERWIJS

Van groot belang is de gemeentelijke verantwoordelijkheid in het zogenaamde ‘Sociaal Domein’. Een breed scala aan taken en voorzieningen met betrekking tot ondersteuning, zorg en participatie van en voor burgers. Met als doel de zelfredzaamheid, participatie en het welzijn van alle mensen, jong en oud, te bevorderen. Het ‘Sociaal Domein’ is complex en de verschillende onderdelen zijn vaak met elkaar verbonden. Daarom gaat Sociaal Links voor een integrale aanpak, waarbij de gemeente samenwerkt met verschillende partners, Sociaal Links vindt het cruciaal voor een effectieve ondersteuning van burgers dat er korte lijnen zijn en zo weinig mogelijk verschillende ondersteuners over de vloer komen, effectieve zorg zo dicht mogelijk bij het gezin. Het recht op een gratis en onafhankelijke clientondersteuner moet blijven.

Sociaal Links wil blijven vechten voor een brede aanpak en ruim budget voor armoedebestrijding. Daarnaast maken we ons sterk voor werkende mensen met een laag inkomen. Sociaal Links wil vooral dat kinderen niet in armoede opgroeien. Het oplossen van structurele financiële moeilijkheden en gebrek vergt maatoplossingen. We willen meer educatie ter voorkoming dat er onoverzichtelijke schulden worden gemaakt. Daarbij is regie nodig om allerlei betrokken partijen bij elkaar te krijgen. Zoals de zorgcoördinator, de budgetbeheerder/schuldhulpverlening, de leerplichtambtenaar, Voedselbank Dantumadiel, en schuldeisers zoals b.v. energieleveranciers. Sociaal Links vindt dat bij bestrijding van laaggeletterdheid, hulp bij digitale vaardigheden en sociale activering ontwikkelbedrijf Dokwurk en de Bibliotheek een belangrijke maatschappelijke rol kunnen blijven spelen.

Sociaal Links wil dat het voor gezinnen met een minimaal inkomen duidelijk is voor welke sociale voorzieningen ze in aanmerking kunnen komen. En het is essentieel dat de maatregelen ook echt de gezinnen bereiken. Ieder kind van een gezin met een laag inkomen moet maatschappelijk mee kunnen doen. In Dantumadiel moet ieder kind de kans krijgen om te leren zwemmen, te sporten en deel te nemen aan culturele of muzikale activiteiten. Financiële omstandigheden van het gezin mogen nooit een belemmering vormen. Sociaal Links ondersteunt dan ook Stichting Leergeld en het Jeugdfonds Sport en Cultuur. Sociaal Links staat voor een ruimhartig minimabeleid in Dantumadiel met een breed gebruik van bijzondere bijstand en ruime vrijstelling van heffingen.

Sociaal Links wil de steeds groter wordende eenzaamheidsproblematiek aanpakken. Stichting ‘Yfke’ die voor Dantumadiel en Noardeast-Fryslân activiteiten ontplooit in beide gemeenten is daarop ingespeeld. ‘Buurtkamers’ is een goed voorbeeld, net zoals het bevorderen van (samen) bewegen. Met steun van de organisatie ‘Yfke’ kunnen voorwaarden geschept worden waarbinnen bewoners, burenhulp, mantelzorgers, dorpsbelangen en zorg- en welzijnsorganisaties invulling kunnen geven aan ontmoeting en gezelschap.

Sociaal Links wil dat er extra inzet is op contractmanagement met als doel fraudebestrijding, zelfverrijking en bureaucratie in het ‘Sociaal Domein’ tegen te gaan. Met name bij de tweedelijns Jeugdzorg die de gemeente moet uitbesteden aan Jeugdzorg Fryslân kan controle en inzicht aanmerkelijk beter. Het ‘Sociaal Domein’ omvat een uitgavepakket van bijna 40 miljoen euro per jaar, de helft van de gehele gemeentebegroting. In zijn algemeenheid vind Sociaal Links dat er, t.a.v. het ‘Sociaal Domein’ blijvende aandacht moet zijn voor betaalbaarheid, preventie en vroeg signalering. Betaalbaarheid is een blijvende zorg, zeker in een periode van steeds weer de vorming van instabiele regeringen en extreemrechts beleid vanuit Den Haag

Onderwijs
Sociaal Links vindt het van grootste belang dat voor de huisvesting van het basis- en speciaal onderwijs in Dantumadiel de financiële ruimte voor nieuwbouw en renovatie fors groeit. Daarbij zijn ook aanvullende rijkssubsidies hard nodig om te zorgen dat alle scholen in Dantumadiel een gezond binnenklimaat kennen in energiezuinige en duurzame schoolgebouwen. Nieuwbouw in Feanwâlden en Driezum-Wâlterswâld moet zo snel mogelijk worden gerealiseerd. Al het extra geld dat aan dure energie wordt besteed kan niet worden gebruikt voor degelijk onderwijs.

NATUUR, KLIMAAT EN ENERGIE

Sociaal Links wil dat we verantwoord en zuinig omgaan met de natuur en het landschap in onze gemeente. Dat betekent dat we niet altijd voor het (bedrijfs) economisch belang kiezen als de natuur in het geding is. We stimuleren circulaire en biologische landbouw en veeteelt in de omgevingsplannen in samenwerking met waterschap, provincie en natuurorganisaties. Daarnaast wil Sociaal Links eventuele vrijkomende gemeentelijke pachtgronden bij voorkeur voor kringlooplandbouw beschikbaar stellen. We willen vanwege gezondheidsrisico’s geen lelieteelt en geen nieuwe geitenhouderijen toestaan; enkel houderij tot maximaal 25 geiten blijft mogelijk. Vanwege de volksgezondheid moet het voorzorgprincipe stevig verankerd zijn in de gemeentelijke omgevingsvisie. We stimuleren ‘de lokale ketens’; producten die lokaal geproduceerd zijn ook lokaal gebruiken om transport te minimaliseren. We ondersteunen burgerinitiatieven voor buurt- of dorps(groente)tuinen en voedselbosjes. De gemeente zal als het aan Sociaal Links ligt de biodiversiteit verbeteren door

  • Het maken van bloemenranden in bermen voor een bij- en vlindervriendelijke omgeving.
  •  Minder vaak te maaien en op minder plekken.
  • Het toepassen van ecologisch snoei-beleid.
  •  Tijdens de komende raadsperiode 1000 bomen extra in de gemeente aan te planten
  • Alleen bomen te kappen als het noodzakelijk is voor de veiligheid of als het (bestemmings)plan niet gewijzigd kan worden zodanig dat de bomen gespaard blijven
  • Behoud en herstel van het “Fryske Wâlden” landschap en met name de houtwallen verankeren in de bestemmingsplannen.
  • Het stimuleren en faciliteren van “Operatie Steenbreek”, tegels eruit groen erin, met buurten en wijken.
  • Meer aandacht voor de bestrijding van invasieve planten en dieren en een uitvoeringsplan maken.
  • Natuur-inclusief en klimaatbestendig bouwen is de norm in de omgevingsvisie van de gemeente (groene daken, nestkasten, ruimte voor water).
  • Dorpen en wijken voorbereiden op meer hitte en stortbuien.

De gemeente kan veel doen om de lokale economie circulair te maken, met minder afval, bv het stimuleren van recycling van afgedankte goederen en reparatie (als norm). Ruim baan voor RepairCafe Dantumadiel, ruil- en tweedehands winkels. Daarnaast ontmoedigen en verbieden van gebruik van (plastic) materialen voor eenmalig gebruik bij b.v. vergunningverlening voor evenementen of activiteiten waar de gemeente invloed op heeft. De gemeente geeft zelf natuurlijk ook het goede voorbeeld.

De gemeente

  •  moet zelf duurzaam inkopen.
  • werkt aan ‘fossielvrij.
  • ondersteunt en stimuleert verenigingen en evenementen die fossielvrij willen worden.
  • beoordeelt leveranciers, aannemers, ZZP’ers op milieuaspecten zoals ‘fossielvrij werken’ en ‘afvalbeleid/circulair werken’ om zo een milieu- en klimaatverantwoorde keuze te maken.

Energie. De beste energiemaatregel is minder energie gebruiken. We willen energiebesparing en woningisolatie vooral in oude en goedkope woningen ondersteunen. We gaan door met de bestaande subsidies daarvoor. De energiecoach en de ‘ljochtbus’ blijven. Dantumadiel heeft zich gebonden aan regionale afspraken over energie besparing en – opwek. Met het huidige tempo en beleid wordt het doel in 2030 bij lange na niet gehaald. Daarom stimuleren we het plaatsen van zonnepanelen op bedrijfsgebouwen, stallen en gemeenschapsgebouwen en het plaatsen van kleine windmolens door particulieren, bedrijven en energie-coöperaties. De gemeente moet samen met burgerinitiatieven of coöperaties op zoek naar plaatsen op de grond waar kleinschalige zonneparken ontwikkeld kunnen worden

Warmtetransitie. De gemeente maakt een plan om in de komende jaren over te gaan naar woning-verwarming en koken- zonder aardgas. Dat moet samen met de inwoners per dorp. We willen niet afwachten. De gemeente moet inwoners begeleiden en keuzes durven make

WERK EN INKOMEN

Onnodig veel mensen zitten zonder baan of zijn maatschappelijk inactief.
Daarnaast zorgen de duurzaamheidstransitie en toenemende digitalisering voor een verschuiving van werk: sommige banen veranderen, andere verdwijnen en er ontstaan nieuwe banen. Sociaal Links ziet het als een gezamenlijke opdracht voor werkgevers, werknemers en de overheid om ervoor te zorgen dat iedereen aan de slag kan en aan de slag blijft. Werk en een fatsoenlijk inkomen geeft een zeker bestaan voor iedereen.Sociaal Links wil dat de gemeente vanuit de Participatiewet mensen blijft helpen die moeite hebben passend werk te vinden. Daarvoor worden er scholings- en werkgelegenheidsprojecten aangeboden die perspectief bieden op passend werk. Het sociaal ontwikkelbedrijf Dokwurk is daarbij een onmisbare schakel. De structureel goede resultaten die Dokwurk laat zien zijn belangrijk voor mensen. Daarnaast is Dokwurk een onmisbare schakel voor een gezonde lokale economie.

Het blijft voor Sociaal Links belangrijk dat de gemeentelijke bedrijvencontact-functionaris ondernemers blijvend ondersteunt. Altijd moet de gemeente antwoord kunnen geven over vragen over bedrijventerreinen, vergunningen, beschikbaarheid van grond, locatiekeuze, subsidies etc. Sociaal Links vindt dat bestaande bedrijven, ook in de landbouw en veehouderij, zich moeten kunnen ontwikkelen binnen de grenzen van de natuur en de wet. Nieuwe bedrijven die duurzaam werken willen we stimuleren, op vervuilende bedrijven zitten we niet te wachten. Nieuwe bedrijventerreinen worden energieneutraal, groen en bio-divers ontwikkeld. Nu de regels rond de zondagssluiting in onze gemeente zijn verruimd wil Sociaal Links ervoor waken dat deze verruiming weer wordt teruggedraaid

KUNST EN CULTUUR

Het kenmerkende coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden moet in stand worden gehouden en daar waar het passend is versterkt worden. Monumentale gebouwen die onze gemeente rijk is, waaronder 33 rijksmonumenten, zijn het bewaren waard. Het gebruik van de Fryske taal is vanzelfsprekend en die koesteren we. Het gebruik van de ‘Schierstins’ en de ‘Sukerei’ stimuleren we. Organisaties en initiatieven die de Fryske taal en de lokale geschiedenis levend houden steunen we. We vinden dat deelname aan muziekonderwijs voor iedereen beschikbaar moet zijn. Muzieklessen door een vakleerkracht horen in het basisonderwijs, buiten de vaste formatie.

SPORT EN RECREATIE

Een goede gezondheid begint bij gezond leven. Daarbij is sport van groot belang. Daarom wil Sociaal Links blijven investeren in vitale sportverenigingen met bijzondere aandacht voor de jeugd. Alle kinderen moeten kunnen deelnemen aan sport en lid zijn van een sportvereniging. We gebruiken daarvoor Stichting Leergeld en Jeugd Fonds Sport en Cultuur en de Lauwers-regeling (voor de ouders). Zwemles tot het niveau zwemdiploma A en B is een basis voor elk kind. Dat bekostigt de gemeente voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen. Deze regelingen moeten beschikbaar zijn voor iedereen waarvan het gezinsinkomen onder de 120% van de bijstandsnorm.

Sociaal Links wil verdere ontwikkeling van kleinschalige en duurzame recreatieve voorzieningen en deze zowel ambtelijk als bestuurlijk ondersteunen. We willen voldoende actuele toeristische informatie op verschillende adressen en aandacht voor voldoende zitbankjes en prullenbakken. Sociaal Links wil blijvende aandacht voor meer openbare toiletten in het kader van de actie ‘HogeNood’. Het netwerk van wandel- en fietspaden door onze mooie omgeving gaan we verder verbeteren.

Hier ook te downloaden: het Huishoudelijk Reglement van Sociaal Links